Fıtık Patlaması Nasıl Anlaşılır?
Fıtık Patlaması Nasıl Anlaşılır?
Fıtık Patlaması Nasıl Anlaşılır?
Bel ya da boyun bölgesinde aniden başlayan şiddetli bir ağrı yaşadıysanız ve çevrenizdekiler bu durumu “fıtık patlaması” olarak tanımladıysa, kafanızda pek çok soru oluşmuş olabilir. Gerçekten fıtık patlar mı? Bu durum ciddi midir? Ne zaman doktora gidilmelidir? Bu yazıda, halk arasında “fıtık patlaması” olarak bilinen durumun ne olduğunu, nasıl geliştiğini ve hangi belirtilerin dikkatle takip edilmesi gerektiğini detaylı şekilde ele alacağız.
Fıtık Patlaması Nedir?
Omurgamızdaki diskler, kemikler arasında yer alan yumuşak yastıkçıklardır. Bunlar omurgaya esneklik kazandırır ve darbelere karşı koruma sağlar. Ancak bazı durumlarda bu disklerin dış kısmı yırtılır ve içindeki jelimsi sıvı dışarı çıkar. Bu sıvı omurilik ya da sinir köklerine baskı yaparsa, ani ve yoğun bir ağrıya neden olabilir. İşte bu duruma halk arasında “fıtık patlaması” denir. Tıpta buna “rüptüre disk” veya “ileri derecede disk hernisi” adı verilir.
Gerçekte bir patlama söz konusu değildir, ancak belirtiler çok aniden başladığı ve şiddetli olduğu için bu benzetme yapılmıştır.
Bel Fıtığı Patlaması Belirtileri
Bel fıtığı patladığında ağrı genellikle sadece bel bölgesinde kalmaz. Kalçaya, bacağa hatta ayak parmaklarına kadar inebilir. Bu durum, sinirlerin baskı altında kalmasından kaynaklanır.
Bel fıtığı patlamasında şu belirtiler öne çıkar:
Belden bacağa yayılan keskin ve delici bir ağrı
Bacaklarda uyuşma, karıncalanma hissi
Kas gücünde azalma; parmak ucunda ya da topukta yürüyememe
Otururken artan, yürüyünce hafifleyen ağrı
Öksürme, hapşırma gibi karın içi basıncı artıran durumlarda ağrının şiddetlenmesi
Eğer bu ağrılar tek taraflıysa, genellikle tek bir sinir kökünün etkilendiği anlamına gelir. Ama her iki bacakta birden güçsüzlük varsa, bu daha ciddi bir sinir baskısına işaret edebilir.
Boyun Fıtığı Patlaması Belirtileri
Boyun fıtığı patlaması da benzer şekilde omurilik veya sinir köklerine baskı yaparak ağrı ve nörolojik belirtilerle kendini gösterir. Bu durumda ağrı boyundan başlar ve omuz, kol, el ve parmaklara kadar yayılabilir.
En sık görülen belirtiler:
Boyundan kola yayılan ağrı
El veya parmaklarda uyuşma, yanma hissi
Kol kaslarında güçsüzlük
Boyun hareketlerinde kısıtlılık veya tutulma hissi
Omurilik baskısı varsa bacaklarda da dengesizlik, yürüme bozukluğu
Bu belirtiler ilerledikçe hastalar günlük işlerini yapamaz hale gelebilir. Bu nedenle zamanında teşhis ve tedavi önemlidir.
Hangi Belirtiler Ciddiye Alınmalı?
Bazı belirtiler, fıtık patlamasının sıradan bir sinir baskısından çok daha ciddi boyutlara ulaştığını gösterebilir. Bu tür “alarm belirtileri” mutlaka acil müdahale gerektirir.
Her iki bacakta birden kas gücünün azalması
İdrar ya da dışkı tutamama (kaçırma)
Kasık, makat çevresinde uyuşma veya hissizlik
Sebebi açıklanamayan kilo kaybı
Geceleri artan ve dinlenmeyle geçmeyen ağrılar
Bu durumlar, omurilik ya da sinir köklerinde ciddi baskı olduğunun göstergesidir. Özellikle cauda equina sendromu adı verilen bir durumda, ani idrar-dışkı kaçırma, bacaklarda güçsüzlük ve kasık bölgesinde hissizlik gelişebilir. Bu sendrom acil cerrahi müdahale gerektirir.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Eğer yaşadığınız ağrı, birkaç gün içinde azalmak yerine artıyorsa ve uyuşma, güçsüzlük gibi nörolojik belirtiler eşlik ediyorsa, en kısa sürede bir beyin ve sinir cerrahına görünmelisiniz. Hafif fıtıklar dinlenme ve ilaçlarla düzelebilirken, ilerlemiş fıtıklar daha ciddi tedaviler gerektirebilir.
Güncel Bilimsel Bilgiler
Son yıllarda yapılan çalışmalar, fıtık vakalarının büyük bir kısmının ameliyatsız şekilde tedavi edilebildiğini gösteriyor. İşte bazı güncel veriler:
Bel fıtığı hastalarının %90’ı, 6 hafta içinde ilaç ve fizik tedaviyle iyileşebilir.
Belde en sık etkilenen disk seviyeleri L4-L5 ve L5-S1’dir.
Boyunda en sık görülen seviye C5-C6’dır.
MR (Manyetik Rezonans) görüntüleme, tanıda en etkili yöntemdir.
Büyük fıtıkların bile %70’e yakını zaman içinde vücut tarafından emilebilir (rezorpsiyon).
Bu nedenle, “fıtık patladı” denildiğinde hemen ameliyat olmanız gerektiğini düşünmeyin. Uygun tedavi ve takip ile çoğu hasta ameliyatsız iyileşebilir.
Fıtık Patlaması Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi, hastalığın şiddetine ve hastanın genel durumuna göre belirlenir. Hafif ve orta derecedeki fıtıklar için öncelikle ilaç tedavisi, fizik tedavi, sıcak uygulamalar, egzersiz programları önerilir.
Ancak bu yöntemler fayda sağlamazsa ya da nörolojik bulgular ilerlerse cerrahi gündeme gelir. Günümüzde mikrocerrahi tekniklerle yapılan bel ve boyun fıtığı ameliyatları, oldukça yüksek başarı oranlarına sahiptir. Ameliyat sonrası hastaların çoğu aynı gün yürüyebilir, birkaç gün içinde taburcu olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Her bel ağrısı fıtık patlaması mıdır?
Hayır. Kas spazmları, romatizmal ağrılar ya da stres kaynaklı ağrılar da benzer şikâyetlere neden olabilir. Ancak ağrı bacağa yayılıyorsa, uyuşma eşlik ediyorsa fıtık ihtimali daha yüksektir.
Fıtık patlaması felç yapar mı?
Çok nadiren. Ancak omurilik ya da sinir kökleri çok ciddi baskı altındaysa ve müdahale gecikirse kalıcı sinir hasarı oluşabilir.
Ameliyat tek çare mi?
Kesinlikle hayır. Uygun hastalarda fizik tedavi, egzersiz, ilaç kullanımı ile başarılı sonuçlar alınabiliyor. Ameliyat, sadece belirli hasta grubuna önerilir.
Dinlenmek mi gerekir, yoksa hareket mi?
Kısa süreli (1-2 gün) dinlenme gerekebilir, ancak uzun süreli yatak istirahati önerilmez. Hareketsizlik kasları zayıflatır ve durumu kötüleştirebilir. Kontrollü şekilde hareket etmek iyileşmeyi destekler.